Passend onderwijs; opmaat tot nog meer toetsen en ontwikkelen van onderwijsvormen zoals “De school met de iPad”?

Al jaren maak ik mij zorgen over onze meetcultuur in het onderwijs. De slogan “meten is weten” heeft wat mij betreft een hoogtepunt bereikt. We zijn zeer kundig geworden in het “meten” en daardoor “weten”, maar het proces van het lesgeven zelf hebben we daaraan ondergeschikt gemaakt. We toetsen op steeds jongere leeftijd en veel vaker per jaar. Meten om te weten is goed als je vervolgens de resultaten analyseert en die analyse gebruikt voor een plan van aanpak. Alles bij elkaar een tijdrovend proces. Met de komst van het “passend onderwijs” is het niet ondenkbaar dat de leerkracht zich nog meer zal gaan richten op het “meten om te weten”. Ik vermoed dat ze als gevolg daarvan, uit tijdgebrek, zullen gaan zoeken naar lesmethoden die snel en individueel ingezet kunnen worden zoals gedigitaliseerde oefenprogramma’s. Het risico daarvan is dat we kinderen vol stoppen met feiten die niet in een context staan of gezet worden door een leerkracht. Zou dit de aanleiding kunnen worden dat we onze toevlucht zoeken in de iPad-scholen, zoals Maurice de Hond dat propageert? Wat mij betreft is dat een vorm van gedigitaliseerd onderwijs die op een aantal fronten de plank mis zal slaan.

In het boek Kairos vertelt schrijfster en filosofe Joke J. Hermsen wat het belang is van frontaal lesgeven. Ze bedoelt hiermee dat de leerkracht de “verhalenverteller” is die de link tussen heden en verleden legt. Hij/zij is degene die in woorden, maar vooral ook non-verbaal, kinderen een boodschap brengt en aanzet tot nadenken en discussie. Docenten die voor de klas verhalen vertellen trainen het empathische vermogen van hun leerlingen; luisteren naar en aandacht hebben voor het verhaal van een ander is een voorwaarde voor het ontwikkelen van sociale en morele vaardigheden, stelt Hermsen (227). Dus naast het vergaren van kennis vaart ook de sociale en morele ontwikkeling van het kind daar wel bij. Vaardigheden die we via een natuurlijk proces, tijdens het lesgeven, zouden moeten leren; niet a.d.h.v. een dure en tijdrovende methode die de scholen vanaf 1 augustus 2015 aan hun lesprogramma moeten gaan toevoegen. Maar goed, naast mijn angst dat te vergaande digitalisering het ‘verhalende’ karakter van het onderwijs weghaalt is er nog een ander onderwijskundig aspect dat daarbij, volgens mij, in het gedrang komt. De Duitse professor Manfred Spitzer stelt in zijn boek “Digitale Dementie” dat we leren door “be-grijpen” (158). Hij zegt: “Bij kinderen speelt niet alleen de zintuigelijkheid van hun ervaringen in de buitenwereld een grote rol bij het leren, maar ook de omgang met de wereld” (159). De Nederlandse professor Erik Scherder onderzoekt de positieve effecten van bewegen op het functioneren van de hersenen. Bewegen bevordert de aanleg van banen in onze hersenen die informatie opvangen en verwerken. Hoe complexer die banen in de hersenen zijn aangelegd hoe beter wij probleemoplossend kunnen denken.

Kortom: leren is veel méér dan kennis vergaren via een computer. Het is een motorisch, sociaal en morele aangelegenheid. Mensenwerk dus en niet uitgevoerd door computers! We kunnen toetsen en techniek, zoals een computer of iPad, niet meer wegdenken uit ons moderne onderwijs. Maar laten we ze dan wel wijs gebruiken. Lesgeven is het werk van professionele leraren. Van mensen met “common sense”. Teveel tijdverlies door toetsen en evalueren en analyseren tot in het oneindige toe doet tekort aan een hoog niveau dat onderwijs zou moeten hebben. Gemeten moet er natuurlijk worden. Maar met mate, tenzij blijkt dat er problemen zijn die verder uitgezocht moeten worden. Maar leve de leerkracht en docent! En zoals Joke Hermsen in haar boek de schrijver W.B. Yeats citeert(229):

 

“Education is not about filling a bucket, but about lighting a fire”

 

Joke schreef in mijn exemplaar van haar boek Kairos, “Tijd is hoop”, en daar houd ik me aan vast…..,

 

Citaten komen uit de boeken:
Kairos , Joke J. Hermsen uitgegeven door: De Arbeiderspers,
Zie ook interview bij programma “Boeken” aflevering op 30 maart 2014

 

Digitale Dementie, Manfred Spitzer uitgegeven door: atlas contact
Zie ook tv uitzending Brandpunt “Het gewiste geheugen” 23 juni 2013

 

tot de volgende keer 🙂